Bevrijdingsdag; de dag dat we vieren dat we bevrijd zijn. Maar wie zijn ‘we’? Van wat zijn ‘we’ bevrijd? En wat betekent vrijheid?

Wie zijn ‘we’?

Als ‘we’ betekent; werkelijk alle mensen die zich momenteel in Nederland bevinden, juichen we misschien te vroeg. Zijn mensen met een beperking vrij, wanneer zij geen goed betaalde baan kunnen vinden? Zijn alleenstaande moeders of vaders vrij, wanneer zij moeten rondkomen van 25 euro per week? Zijn gekleurde of islamitische jongeren vrij, wanneer zij moeilijk een baantje kunnen vinden? Zijn vrouwen vrij, die worden aangesproken bij de deur van de abortuskliniek om geen abortus te doen? Zijn mensen die drie of zelfs tien jaar moeten wonen in een azc vrij? Zijn mensen vrij, die jaren moeten wachten op trans* zorg om zichzelf te kunnen worden? Zijn mensen vrij, wanneer zij zonder de juiste papieren geen toegang hebben tot zorg, onderwijs, werk, onderdak? Zijn mensen vrij, die jaren moeten wachten op een sociale huurwoning? Al deze mensen bevinden zich ook op het territorium van wat Nederland heet. Moeten we niet werken aan een structurele oplossing voor deze onvrijheden, voordat we zeggen dat ‘we’ bevrijd zijn?

Is fascisme verdwenen?

Als we vieren dat we bevrijd zijn van fascistisch nazi-Duitsland, juichen we misschien ook te vroeg. Is fascisme dan werkelijk verdwenen? Of is het juist rap aan het terugkeren? Rotterdam BIJ1-er Sandra Salome toont het laatste: “Wat zich vandaag manifesteert, lijkt toch verdacht veel op iets dat we in de jaren ’30 van de twintigste eeuw ook zagen. Diezelfde ontkenning van racisme en discriminatie en uitsluiting, omdat wegkijken nu eenmaal gemakkelijk is, zeker als het jou niet persoonlijk raakt.”

Wat is vrijheid?

Bovendien juichen we misschien te vroeg, als we ons niet afvragen wat vrijheid betekent. Ben je automatisch vrij, wanneer er geen Nazi-bezetter door je straat marcheert? Of is daar meer voor nodig? Om beter te begrijpen waar vrijheid om gaat, zijn twee dingen essentieel. Ten eerste: luister naar mensen die minder kansen hebben dan jijzelf, binnen jouw samenleving. Een persoon met een beperking, die altijd als ‘zielig’ wordt benaderd. Een gekleurde jonge man, die nooit uitgenodigd wordt voor sollicitaties. Je buurvrouw die zich onveilig voelt op straat haar hoofddoek te dragen. Je leidinggevende, die door zijn Oost-Aziatische uiterlijk nooit als leidinggevende gezien wordt. Je oude klasgenoot, die altijd moet uitleggen dat hij geen vrouw is maar een transman. Ga maar door.

Ten tweede: uitzoomen naar het wereldwijde politiek-economische systeem. Vrijheid staat namelijk niet op zichzelf. Kan je in je eentje vrij zijn? Ben jij vrij wanneer jij lekker kan consumeren wat je wilt, en kan vliegen naar waar je ook wilt? Terwijl andere mensen geen weekend hebben, niet kunnen studeren, jouw brood en kleren betalen met hun lage loon, of niet kunnen zijn wie ze zijn doordat ze buiten de man-vrouw indeling vallen? Of mensen die al maanden in een detentiecentrum in Libië zitten opgesloten, omdat ze hun uitgebuite provincie wilde ontvluchten voor een betere toekomst? Als mijn vrijheid alleen bestaat doordat een ander onvrij is – is mijn vrijheid nooit toekomstbestendig. De onderliggende structuur van die wereld is namelijk angst en uitsluiting. Maar een vrije wereld is altijd verbonden met gelijkheid en solidariteit. Daarom kan je alleen zeggen dat je voor vrijheid bent, wanneer je voor een inclusieve samenleving staat. Mijn vrijheid is verbonden met jouw vrijheid. Jouw vrijheid is verbonden met ieders vrijheid.

BIJ1 nodigt daarom iedereen uit samen met ons te werken aan – te strijden voor – een radicaal gelijkwaardige en economisch rechtvaardige wereld. Zodat we in de toekomst werkelijk elke dag Bevrijdingsdag kunnen vieren: samen, in gelijkheid en met solidariteit.

Door: Jaël In ‘t Veld Bestuurslid Amsterdam BIJ1