Juist in tijden als deze -waarin we getuige zijn van groeiend rechts extremisme, racisme en onverdraagzaamheid- is het belangrijk stil te staan bij de afschuwelijke en tragische moord op Kerwin Lucas, bekend als Duinmeijer. Dat deden we vanavond samen op de Dam. Met dank aan de Stichting “Vrienden van Kerwin” die al 36 jaar zijn herinnering levend houdt.

Onze partijleider Sylvana Simons deelde met de aanwezigen de volgende woorden:

In de nacht van 20 augustus 1983 loopt de 15 jarige Kerwin met een groep vrienden een snackbar uit als hij wordt belaagd door een andere groep jongeren. Een van hen, een 16-jarige jongen die op zijn achterhoofd ‘skinhead’ heeft getatoeëerd en op zijn arm ‘100% white’, roept Kerwin na: “Je moet doorlopen, vuile n*kker!” Even later schreeuwt hij: “Ik steek je verrot!”, trekt een mes en steekt Kerwin neer.

De hevig bloedende Kerwin en zijn vrienden vluchten en komen uiteindelijk aan op de Dam. Kerwin probeert in een taxi te stappen, maar wordt daar door de chauffeur met hulp van een omstander meteen weer uitgehaald. Ook een tweede taxichauffeur weigert hem mee te nemen omdat hij zo bloedt, maar hij belt wel het alarmnummer. Als de politie een paar minuten later arriveert, nemen zij de vrienden van Kerwin mee om de dader te vinden. Pas als de politie terugkomt wordt Kerwin afgevoerd in een ambulance. Na een operatie van drie uur in het Onze Lieve Vrouwen Gasthuis overlijdt Kerwin om 7:30 uur aan bloedverlies.

Het is een van de eerste haatmisdrijven in ons land die nationale media-aandacht krijgt. De rechter acht weliswaar niet bewezen dat er sprake is van een racistisch motief en veroordeelt de dader slechts voor doodslag. Maar later wordt op basis van een uitgelekte brief van de dader aan een vriend onomstotelijk aangetoond dat er wel degelijk sprake is racisme. De dader schrijft: “Bij de rechtbank heb ik alles op een vechtpartij geschoven en ik heb gezegd dat het niets met racisme te maken had, en dat geloofden ze dus (haha). Ze moesten eens weten.”

Racisme

Verschillende recente onderzoeken laten zien dat racisme vandaag de dag nog steeds een groot probleem is. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid concludeert dat rechts-extremistisch geweld in West Europa de laatste vijf jaar is toegenomen. Meerdere aanslagen, ook in VS staven dat. De Anne Frank stichting waarschuwt na een onderzoek door het Verwey Jonker Instituut voor de toename van maatschappelijke en politieke invloed van extreem-rechts gedachtegoed. Afkomst is nog steeds de meest genoemde reden van discriminatie in Nederland.

Mensen van kleur hebben geen onderzoeken nodig om de impact van racisme in Nederland te kennen. Iemand met de naam Genairo komt nog steeds moeilijker aan een baan dan Pieter-Jan, ook als Pieter-Jan wel een strafblad heeft en Genairo niet.Gelukkig heeft de politiek steeds meer aandacht voor institutioneel racisme, maar de dood van Kerwin laat ook twee andere vormen van racisme zien.

1. Ten eerste de extreemrechtse ideologie van de dader, die steeds meer in opmars is. En het is daarbij belangrijk om ons te realiseren dat extreemrechts niet altijd herkenbaar is aan de tatoeages op hun lichaam. Extreem rechts draagt niet altijd een wit kostuum met uitgeknipte gaten voor de ogen. Veel vaker hult het zich in driedelig blauw met bijbehorende stropdas. Soms draagt het een uniform van de baas, inclusief wapen. Soms geeft het les op scholen en universiteiten.
2. Ten tweede alledaags racisme dat zich niet alleen achter gesloten deuren manifesteert, maar steeds meer het publieke debat en de publieke ruimte voor vele Amsterdammers tot een onveilig domein maakt.

Herinneren

Deze toenemende normalisering van racisme vraagt ons om juist nu stil te staan bij wat er in 1983 in het hart van onze stad is gebeurd. De moord op Kerwin herinnert ons aan de gevaren van racisme en zinloos geweld. Aan hoever wij het nooit meer willen laten komen. Het herinnert ons ook aan de eensgezinde reactie daarop. Daags na de moord op Kerwin kwamen op de Dam duizenden mensen bijeen, die elkaar en het land plechtig beloofden: dit nooit meer.

Maar het besef dat racisme dodelijk kan zijn wordt ieder jaar minder. In de woorden van Dichela Imperator (voorzitter van de Stichting Vrienden van Kerwin): “Een hele generatie groeit op zonder dat de naam van Kerwin hen iets zegt.” Daarom moet er in het centrum van onze stad, op de plek waar Kerwin aan zijn lot werd overgelaten, een tastbare herinnering zijn. Hiermee zou ook een jarenlange wens van Kerwin’s moeder in vervulling gaan. Op 21 maart jl -de Internationale Dag Tegen Racisme- heeft Amsterdam BIJ1 daarom een initiatiefvoorstel ingediend om op de Dam een gedenksteen te plaatsen voor Kerwin. Op de plek waar racisme hem fataal werd.

Acceptatie

Kerwin stierf niet alleen aan de gevolgen van het geweld dat hem werd aangedaan. Kerwin stierf ook aan de gevolgen van onverdraagzaamheid, onverschilligheid en intolerantie. Ik roep eenieder vandaag -op de internationale dag van Tolerantie- dan ook op tot meer verdraagzaamheid, meer verschilligheid en naast tolerantie vooral acceptatie.

Acceptatie van wat we niet meteen begrijpen, maar daarom nog niet meteen hoeven af te wijzen. Acceptatie van mensen die er niet uitzien als wijzelf, maar daarom niet minder mens zijn. Acceptatie van gebruiken die weliswaar niet de onze zijn, maar waardevol voor onze stadsgenoten, buurtgenoten, collega’s, vrienden en vreemden. Acceptatie van een diverse samenleving waarin iedereen vrij is en zich beschermd weet door artikel 1 van onze grondwet.

Headerfoto door Guido van Nispen (CC BY 2.0)